Lúa gạo là một trong những loại lương thực thiết yếu của hàng tỷ người trên thế giới, đặc biệt ở các nước châu Á và châu Phi. Tuy nhiên, năm 2024, giá lúa gạo trên thị trường thế giới đang chứng kiến sự gia tăng đáng kể do tác động của hạn hán kéo dài tại nhiều khu vực sản xuất chính. Bài viết này sẽ phân tích nguyên nhân gây ra xu hướng tăng giá lúa gạo, các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất, và dự báo về giá lúa gạo trong tương lai.

Ảnh hưởng của hạn hán kéo dài lên sản xuất lúa gạo

Biến đổi khí hậu đã và đang làm gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan, bao gồm cả hạn hán. Các vùng sản xuất lúa gạo lớn như Ấn Độ, Thái Lan, Việt Nam, và Trung Quốc đều đang phải đối mặt với tình trạng khô hạn kéo dài trong năm 2024. Nhiệt độ tăng cao cùng lượng mưa giảm đã khiến nhiều khu vực canh tác không đủ nước tưới tiêu, làm giảm năng suất lúa gạo nghiêm trọng.

Tại Ấn Độ, quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, hàng loạt bang trồng lúa đã phải đối diện với tình trạng thiếu nước tưới kéo dài do mưa gió mùa đến muộn và giảm sút. Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng gạo của quốc gia này, đẩy giá lúa gạo nội địa và toàn cầu lên cao.

Năm 2024, các quốc gia sản xuất gạo lớn khác như Thái Lan, Việt Nam, và Philippines cũng chịu ảnh hưởng nặng nề từ hạn hán. Thái Lan, một trong những nhà xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, đã trải qua đợt hạn hán nghiêm trọng khiến hàng trăm nghìn hecta lúa không thể phát triển tốt. Việt Nam, đặc biệt là khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, nơi sản xuất phần lớn lúa gạo của cả nước, cũng đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nước tưới, khiến năng suất lúa giảm mạnh.

Tình trạng thiếu hụt sản lượng tại các quốc gia sản xuất gạo lớn đã tạo ra một khoảng trống trên thị trường toàn cầu, gây áp lực lên giá cả và đẩy giá gạo tăng vọt.

Xu hướng tăng giá lúa gạo trên thị trường thế giới

Bên cạnh tác động của hạn hán, nhu cầu lúa gạo trên thế giới đang tăng cao, đặc biệt là tại các quốc gia châu Phi, nơi gạo ngày càng trở thành lương thực chủ yếu. Với sự gia tăng dân số và xu hướng đô thị hóa, các nước như Nigeria, Senegal và Ghana đã tăng cường nhập khẩu gạo để đáp ứng nhu cầu trong nước.

Sự tăng trưởng mạnh mẽ của tầng lớp trung lưu tại các quốc gia này cũng làm gia tăng tiêu thụ lúa gạo, tạo ra áp lực lớn lên nguồn cung toàn cầu. Trong bối cảnh sản lượng giảm sút do hạn hán, việc nhu cầu lúa gạo không giảm mà thậm chí còn tăng càng khiến giá cả trở nên khó kiểm soát.

Để bảo vệ nguồn cung lúa gạo trong nước, một số quốc gia xuất khẩu lớn đã áp dụng các biện pháp bảo hộ thương mại như hạn chế xuất khẩu hoặc áp đặt thuế xuất khẩu cao. Ví dụ, Ấn Độ đã công bố một loạt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu gạo, nhằm đảm bảo an ninh lương thực nội địa trước tình trạng sản lượng giảm.

Những biện pháp này đã làm giảm lượng gạo trên thị trường thế giới, tạo ra sự khan hiếm nguồn cung và làm giá cả tăng vọt. Việc các quốc gia sản xuất lớn hạn chế xuất khẩu đã đẩy nhiều quốc gia nhập khẩu phải tìm kiếm nguồn cung thay thế với giá cao hơn.

Các yếu tố tác động khác đến giá lúa gạo

Bên cạnh biến đổi khí hậu và hạn hán, căng thẳng địa chính trị cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá lúa gạo. Các cuộc xung đột tại một số quốc gia sản xuất lúa gạo và các tuyến đường vận chuyển quan trọng có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng lúa gạo toàn cầu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến giá cả mà còn đe dọa đến an ninh lương thực của nhiều quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu gạo.

Giá dầu mỏ và các chi phí liên quan đến vận chuyển cũng tác động không nhỏ đến giá lúa gạo. Năm 2024, giá dầu mỏ tiếp tục duy trì ở mức cao do những bất ổn chính trị và nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng mạnh. Điều này làm gia tăng chi phí vận chuyển, đặc biệt là đối với những quốc gia nhập khẩu lúa gạo từ các khu vực xa xôi. Giá vận chuyển tăng cao góp phần đẩy giá lúa gạo lên cao, gây khó khăn cho nhiều quốc gia có thu nhập thấp.

Dự báo về giá lúa gạo trong thời gian tới

Với những ảnh hưởng kéo dài từ biến đổi khí hậu và tình hình hạn hán, giá lúa gạo dự kiến sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao trong thời gian tới. Các chuyên gia dự báo rằng giá lúa gạo toàn cầu có thể sẽ tăng thêm từ 10% đến 15% trong những tháng tới, đặc biệt khi sản lượng ở các quốc gia xuất khẩu lớn chưa có dấu hiệu phục hồi.

Sự thiếu hụt nguồn cung sẽ tiếp tục là một yếu tố quan trọng thúc đẩy giá lúa gạo, đặc biệt khi hạn hán tiếp tục diễn ra trong các khu vực trồng lúa chính.

Để đối phó với tình trạng tăng giá lúa gạo, các quốc gia cần đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển các giống lúa chịu hạn tốt hơn. Công nghệ sinh học có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện năng suất lúa gạo trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Đồng thời, việc quản lý tài nguyên nước hiệu quả hơn cũng là một giải pháp cần thiết để đảm bảo năng suất lúa không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi tình trạng khô hạn.

Ngoài ra, việc tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực lương thực và chia sẻ nguồn cung lúa gạo giữa các quốc gia cũng sẽ giúp giảm thiểu tác động của khủng hoảng giá cả.

Giá lúa gạo trên thị trường thế giới trong năm 2024 đang tăng mạnh do ảnh hưởng của hạn hán kéo dài và những yếu tố khác như căng thẳng địa chính trị và chi phí vận chuyển. Tình trạng này không chỉ đẩy cao giá thành của một trong những mặt hàng lương thực thiết yếu nhất mà còn đe dọa an ninh lương thực của nhiều quốc gia nhập khẩu gạo. Để ứng phó với tình hình này, các quốc gia cần áp dụng các giải pháp công nghệ và quản lý tài nguyên nhằm đảm bảo nguồn cung lúa gạo bền vững trong tương lai.